Soru: Bağımsız denetim nedir?
Cevap: Bağımsız denetim, işletmelerin finansal tablolarının, yıllık faaliyet raporunun önceden belirlenmiş standartlara uygunluğu ve doğruluğunun güvenilir kaynaklara dayanılarak yetkili bağımsız denetim kuruluşu/denetçiler tarafından değerlendirilmesi ve rapora bağlanması sürecidir.
Bağımsız denetime ilişkin yasal düzenlemeler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 397 ila 406’ncı maddelerinde düzenlenmiştir.
Soru: Hangi işletmeler bağımsız denetim yaptırmak zorundadır?
Cevap: Hangi işletmelerin bağımsız denetim yaptırmak zorunda oldukları Cumhurbaşkanınca belirlenir. 26.03.2018 tarihli ve 2018/11597 saylı Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu kararı ile hangi şirketlerin bağımsız denetim yaptırmak zorunda oldukları belirlenmiştir. Söz konusu kararda bağımsız denetime tabi olacak şirketler aşağıdaki şekilde kategorize edilmiştir.
1. Genel Denetim Kriterleri
2. Herhangi Bir Ölçüte Tabi Olmaksızın Denetim Kapsamında Olan Şirketler
a. Sermaye Piyasası Kurulunun Düzenleme ve Denetimine Tabi Olan Şirketler
b. Bankacılık Düzenleme ve Kurulunun Düzenleme ve Denetimine Tabi Olan Şirketler
c. Sigortacılık Kanunu ve Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu Kapsamında Faaliyet Gösteren Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri
d. Borsa İstanbul Piyasalarında Faaliyet Göstermesine İzin Verilen; Yetkili Müesseseler, Kıymetli Madenler Aracı Kurumları, Kıymetli Maden Üretimi Veya Ticaretiyle İştigal Eden Şirketler
e. 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre kurulan lisanslı depo işletmeleri ile 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanununa göre kurulan umumi mağazalar
f. Karasal, Uydu ve Birden Fazla İle Yönelik Kablolu Yayın Lisansına Sahip Kuruluşlar
3. Daha Düşük Ölçütler Belirlenen Şirketler
4. Bağımsız Denetim Kapsamında Olmayan Şirketler
Genel denetim kriterleri şu şekildedir;
Tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini art arda iki hesap döneminde aşan şirketler:
– Aktif toplamı 35 milyon Türk lirası.
– Yıllık net satış hasılatı 70 milyon Türk lirası.
– Çalışan sayısı 175 kişi.
Soru: Kimler bağımsız denetim yapabilir?
Cevap: Denetçi, bağımsız denetim yapmak üzere, 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre ruhsat almış yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını taşıyan ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen kişiler ve/veya ortakları bu kişilerden oluşan sermaye şirketi olabilir.
Soru: Bağımsız denetimin konusu ve kapsamı nedir?
Cevap: Bağımsız denetimin konusu ve kapsamı Ticaret Kanununda aşağıdaki şekilde belirtilmiştir;
a. Şirketin ve topluluğun finansal tabloları ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun denetimi;
– Envanterin, muhasebenin ve Türkiye Denetim Standartlarının öngördüğü ölçüde iç denetimin,
– Riskin erken saptanması raporunun
– Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun denetimidir.
Bu denetim, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kanuna ve esas sözleşmenin finansal tablolara ilişkin hükümlerine uyulup uyulmadığının incelenmesini de kapsar. Denetleme, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun belirlediği esaslar bağlamında, denetçilik mesleğinin gerekleriyle etiğine uygun bir şekilde ve özenle gerçekleştirilir. Denetleme, şirketin ve topluluğun, mal varlıksal ve finansal durumunun dürüst resim ilkesine uygun olarak yansıtılıp yansıtılmadığını, yansıtılmamışsa sebeplerini, dürüstçe belirtecek şekilde yapılır.
b. Denetim;
– Şirketin finansal tablolarının ve 397’nci maddenin birinci fıkrası ve 402’nci maddenin ikinci fıkrası çerçevesinde yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun,
– Topluluğun konsolide finansal tablolarının ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun,
denetçinin denetleme sırasında elde ettiği bilgilerle uyum içinde olup olmadığını belirtip açıklayacak şekilde yapılır.
Soru: Bağımsız denetimi yapacak denetçi kim tarafından ne zaman seçilir?
Cevap: Bağımsız denetim faaliyetlerini yürütecek denetçi şirket genel kurulunca seçilir. Topluluk denetçisi ise ana şirketin genel kurulunca seçilir. Denetçinin, her faaliyet dönemi ve her hâlde görevini yerine getireceği faaliyet dönemi bitmeden seçilmesi şarttır. Denetçi seçildikten sonra yönetim kurulu, bağımsız denetim görevinin kime verildiğini ticaret siciline tescil ettirir ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi ile internet sitesinde ilan eder.
Soru: Bağımsız denetim raporları ne zamana kadar hazırlanmalıdır?
Cevap: Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin 30’uncu maddesi uyarınca TTK uyarınca yapılan bağımsız denetimlerde bağımsız denetim raporunun, denetimi yapılan finansal tabloların ait olduğu hesap dönemine ilişkin olağan genel kurul toplantısından en az 20 gün önce ve her halde Kanunla belirlenen, genel kurul toplantıları için verilen azami sürenin sonuna kadar işletmenin yönetim organına teslim edilmesi gerekmektedir.
Soru: Bağımsız denetim yaptırılması gerektiği halde yaptırılmamasının sonuçları nedir?
Cevap: Denetlenmesi gerektiği halde denetlenmemiş olan finansal tablolar ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş sayılmaktadır.
Düzenlenmemiş sayılan finansal tabloların ve yıllık faaliyet raporunun şirket genel kurulunda görüşülmesi ve yönetim kurulunun ibrası mümkün değildir.
Düzenlenmemiş sayılan finansal tablolara istinaden şirket kar dağıtamaz, sermaye artıramaz veya azaltamaz. Çünkü şirketin karının ve sermayesinin yer aldığı finansal tabloların doğruluğu bağımsız denetim raporuyla belirlenmediği için söz konusu tablolar hiç düzenlenmemiş sayılmaktadır.
Bağımsız denetimden geçmeyen finansal tablolara dayanarak banka ve benzeri kuruluşlar şirkete finansman sağlayamaz.
Bağımsız Denetim yaptırılmamasından ötürü şirketin uğramış olduğu zararlardan denetim yaptırmayan yönetim kurulu sorumludur.
Sermaye Şirketlerinin Açacakları İnternet Sitelerine Dair Yönetmeliğin 6’ncı maddesi uyarınca seçilen denetçinin, şirketin internet sitesinde yer alması gerekmektedir. Türk Ticaret Kanununun 562’nci maddesinin 12’nci bedi uyarınca internet sitesine konulması gereken içeriği usulüne uygun olarak koymayan şirketin yönetim organı üyeleri yüz güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.