Otomatik Bilgi Degişimi Anlaşması Nedir?
Otomatik Bilgi Degişimi Anlaşması Nedir? Küreselleşme ve teknolojide gelinen aşama, üretim faktörleri olan emek, sermaye ve girişimcinin ülkeler arasında rahatlıkla ve hızlı şekilde hareket edebilmesine imkân tanımaktadır. Dünya ticaretindeki serbestleşmeyle paralel olarak gelişen sermaye hareketleri, genel olarak maliyetleri aşağıya çekip karlılıkları artırarak toplumların refahlarını artırdı. Diğer taraftan bu akımlar devletleri, transfer fiyatlandırması, vergi cennetleri, vergi rekabeti ve vergi oranlarında “dibe doğru” yarış gibi vergi gelirlerini olumsuz etkileyen kavram ve olgularla tanıştırdı. Zira ilk zamanlarda çok uluslu şirketler daha sonra ise hemen hemen her boyuttaki işletme kanuni merkezlerini vergi oranlarının düşük olduğu ülkelere taşıyabilme ve vergi maliyetlerini azaltabilme imkânına kavuşmuştur. Kurumsal işletmelerin yanı sıra gerçek kişiler de benzer şekilde hareket ederek kayıtlı servet ve gelirlerinin daha düşük oranda vergilendirilmesini sağlamak, kayıt dışı olanları ise gizlemek amacıyla sınır aşan işlemlere yönelmiştir.
Devletlerin tek başlarına bu sınır aşan işlemleri takipte ve önlemekte yetersiz kalacağının anlaşılması üzerine, son yıllarda OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development – Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü), AB (Avrupa Birliği) ve D20 (en gelişmiş 20 ülke) gibi kuruluş ve oluşumların koordinasyonunda uluslararası işbirliğiyle yürütülen BEPS (Base Eroison and Profit Shifting – Matrah Aşındırma ve Kar Aktarımı Projesi), MCAA (Multilateral Competent Authority Agreement – Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması) ve CRS (Common Reporting Standart – Ortak Raporlama Standardı) gibi eylemler hayata geçirilmiştir.
OECD tarafından Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi oluşturulmuştur
Ülkeler çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarının kendilerine sağladığı sınırlar dâhilinde talep üzerine bilgi değişimini uzun yıllardır yürütmekteyken, vergi kayıp ve kaçaklarını önlemek konusundaki işbirliğinin hem çok taraflı hem de otomatik temelde gerçekleşmesini sağlamak üzere OECD tarafından Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi oluşturulmuştur.
Avrupa Birliği üyesi ülkelerin tamamının yanı sıra İsviçre, Norveç, Brezilya, Hindistan gibi ülkeler de dâhil bugün itibarıyla 136 ülkenin taraf olduğu Sözleşme, uluslararası vergisel işbirliği ve şeffaflığın bir gereği olarak 2011 yılında Türkiye tarafından da imzalanmıştır. Bu tarihten 6 yıl sonra, uygulamayı düzenleyen ve sayıları her yıl artmakla birlikte bugün itibarıyla 107 ülkenin taraf olduğu “Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması”nı da Türkiye 21.04.2017 tarihinde imzalamış ve 31.12.2019 tarihinde onaylamıştır.
Bu anlaşmaya göre, imzacı ülkeler, karşılıklılık temelinde, ilgili ülkelerin mukimlerine ait finansal hesap bilgilerini, finansal kuruluşlardan toplayıp ayrı bir talep gerekmeksizin (otomatik olarak) her yıl ilgili ülkeyle paylaşacaktır. Türkiye’de otomatik bilgi değişimi için bilgileri toplamaya ve paylaşmaya yetkili makam, Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı Gelir İdaresi Başkanlığıdır.
Türkiye’nin ilk otomatik bilgi değişimi, 2018 yılında AB üyesi olmayan Norveç ve Letonya ile başlamıştır
Aslında 2010 yılından itibaren gündemde olan ve karşılıklılık esasına dayalı olarak çalışacak otomatik bilgi değişimi mekanizması çerçevesinde diğer ülkelerle birlikte ülkemiz de 2018 yılında bilgi değişimine başlama taahhüdünde bulunmuştur. Ancak Türkiye, teknik nedenler ve covid-19 salgını gerekçesiyle bilgi paylaşımı önce 2020 yılına daha sonra ise 2021 yılına ertelemiştir. AB ülkeleri ile pek çok diğer ülke ise kendi aralarında otomatik bilgi değişimine 2017 ve 2018 yıllarında başlamıştır. Türkiye’nin ilk otomatik bilgi değişimi, 2018 yılında AB üyesi olmayan Norveç ve Letonya ile başlamıştır.
Sözleşmeyi imzalayarak otomatik bilgi değişimi yapmayı taahhüt eden ancak taahhüdünü gerçekleştirmeyen ülkelere nasıl bir yaptırım uygulanacağı uygulamada henüz görülmemiştir. Ama bu husus kamuoyunda “kara liste” olarak da adlandırılan ve hem OECD hem de Avrupa Birliği tarafından takip edilip vergisel açıdan işbirliği yapmayan veya şeffaf olmayan ülkeleri takip etmek amacıyla oluşturulan listelere alınma veya benzeri uygulamalara muhatap olmakla yaptırıma bağlanmış görünmektedir. Avrupa Birliği içerisinde, üye devletlerle otomatik bilgi değişimi yapmayan ülkelerin listeleme yoluyla izlenmesi ve bu ülkelere nasıl bir yaptırım uygulanacağı halen tartışılmaktadır.
Türkiye’de ise özellikle Avrupa’da yaşayan vatandaşlarla ilgili olarak bunların Türkiye’deki finansal varlıklarıyla ilgili bilgilerin söz konusu kişilerin yerleşik (mukim) oldukları ülkelere aktarılıp aktarılmayacağı önemli bir tartışma konusudur. Nitekim Türkiye, (2019 yılına ait bilgilerin paylaşılacağı) 2020 yılı bilgi değişimi takvimine Türklerin yoğun olarak yerleşmiş olduğu ilk beş ülke olan Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya ve Fransa dâhil etmemiştir.
Özetle Otomatik Bilgi Degişimi Anlaşması Nedir?
Çok özetle Otomatik Bilgi Degişimi Anlaşması Nedir? sorusuna verilecek cevap şudur; kişilerin, yerleşik (mukimi) olduğu ülke dışındaki diğer ülkelerde bulunan finansal hesap bilgilerinin, yerleşik (mukim) olunan ülkeye, her yıl diğer ülke vergi idarelerince, vergisel amaçlarla kullanılmak üzere karşılılık esasında ve otomatik olarak elektronik ortamda gönderilmesidir.
Somut örnek vermek gerekirse, Almanya’da yaşayan bir Türk vatandaşının Türkiye’deki banka hesaplarına ilişkin bilgiler bu anlaşma çerçevesinde Türk Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından Türk bankalarından toplanacak ve oluşturulan standart formlar vasıtasıyla Alman vergi idaresine bildirilecektir. Karşılıklılık ilkesi gereğince de, Antalya’ya yerleşmiş olan bir Alman vatandaşının Alman bankalarında bulunan banka bilgileri de Alman vergi idaresi tarafından Türk gelir idaresine bildirilecektir.
Paylaşılacak Bilgiler: Anlaşma kapsamında, (banka) mevduat, saklama ve yatırım kuruluşları ile belirli sigorta şirketleri nezdindeki;
- (Banka) Mevduat hesapları,
- Saklama hesapları (hisse senedi vb.),
- Ortaklık ve borç ilişkisi menfaati,
- Nakdi değer sigorta sözleşmeleri,
- Düzenli ödeme sözleşmelerine
ilişkin finansal bilgiler paylaşılacaktır.
Değişime tabi tutulacak bilgiler;
- İlgilinin adı ve soyadı,
- Adresi,
- Yerleşik (mukim) olduğu ülke ve vergi kimlik numarası (VKN),
- Doğum yeri ve tarihi,
- Hesap numarası, hesap bakiyesi ya da değeri,
- Hesaba yıl içinde ödenen faiz, temettü gibi gelirlerin ya da hesapta tutulan varlıklardan elde edilen gelirlerin toplam brüt tutarı
gibi bilgilerden oluşmaktadır.
Gayrimenkul ve taşıt bilgileri otomatik bilgi değişimi kapsamında değildir
Önemli servet unsurları arasında bulunan gayrimenkul ve taşıt bilgileri otomatik bilgi değişimi kapsamında değildir. Hesap hareketleri detayı da bu kapsamda finansal kuruluşlardan alınmayacak ve paylaşım konusu yapılmayacaktır.
Türkiye’nin 2020 yılında otomatik bilgi göndermeyi (ve karşılıklılık temelinde bilgi almayı) planladığı 54 (71) ülkenin isimleri aşağıdaki listede yer almaktadır. Ancak 2020 sonu itibariyle Türkiye listede bulunan ülkelerle de bilgi paylaşımında bulunamayacağını duyurmuştur. Bu nedenle Türkiye henüz otomatik bilgi değişimine başlamamıştır demek doğru olacaktır.
2021 yılı Şubat ayında Avrupa Birliği (AB) maliye bakanları, bilgi değişim taahhüdünü yerine getirmeyen Türkiye’yi “vergi cennetleri listesi” veya “kara liste” olarak değerlendirilen ülkelerin bulunduğu listeye almama kararı aldılar. Bakanların vergi kaçakçılığı ile mücadele yükümlülüklerini yerine getirmesi ve vergi konusunda şeffaflık sağlanması için Türkiye’ye 2021 Haziran ve Eylül aylarına kadar ek süre tanıdıkları basına yansımıştır. Fransız Haber Ajansı’na göre, Türkiye Haziran sonuna kadar istenilen verileri AB ile paylaşmazsa Ekim ayında yapılacak güncellemede “kara liste”ye alınabilecektir. Bu durumda Türkiye’ye aktarılan AB fonlarında kesinti yapılabilecektir.
Yazan: A. Özbek
Otomatik Bilgi Değişimi Kapsamında Danışmanlık Hizmeti Almak İstiyorsanız Tıklayınız.
Merhaba,Otomatik Bilgi Değişim anlaşması ile tam olarak Devlet neyi amaçlamaktadır?
Merhaba Nesrin Hanım;
En önemli amacı devletlerin vergi gelirlerinin takibi ve tahsilini sağlamaktır. Devletler, ülkelerinde yerleşik kişilerin gelir ve servetlerini farklı bir ülkede tutularak veya değerlendirerek bilgileri dışında kalmasına müsaade etmemektedir. Bunun için uluslararası işbirliğine giderek farklı ülkelerde elde edilmesine rağmen kendilerine beyan edilmesi gereken faiz ve kar payı gibi gelirleri otomatik bilgi değişimi yoluyla tespit etmeyi ve vergilendirmeyi amaçlamaktadırlar.
Ben Almanya’da yaşamaktayım kimlerin bilgileri değişime tabi tutulacaktır?
Esas olarak bir ülkede yerleşik (mukim) olan kişi ve kurumların diğer ülkelerdeki finansal varlıkları bu diğer ülkeler tarafından kişi ve kurumların yerleşik olduğu ülkeye bildirilecektir. Ayrıca, bu yerleşik kişi ve kurumların yanı sıra, bu ülkelerde yerleşik kişilerin kontrol ettikleri diğer ülkelerde (örneğin Türkiye’de) yerleşik olan bazı kurumların (örneğin; faiz, temettü gibi pasif gelir elde eden ya da bu amaçla varlık tutan fakat finansal kuruluş olmayan kurumlar) bilgileri de paylaşılacaktır.
Anlaşmada geçen yerleşik olmak ne demektir
Genel olarak ilgili devletin mevzuatı gereğince ikametgâh, ev, kanuni merkez, iş merkezi veya benzer yapıda diğer herhangi bir kıstas nedeniyle vergi mükellefiyeti altına giren kişi ya da kurumun o ülkede yerleşik (mukim) olduğu kabul edilir.
Örneğin Gelir Vergisi Kanununa göre aşağıda yazılı kimseler Türkiye’de yerleşmiş sayılır:
1. İkametgâhı Türkiye’de bulunanlar (İkametgah, Medeni Kanunun 19’uncu ve müteakip maddelerinde yazılı olan yerlerdir);
2. Bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar (Geçici ayrılmalar Türkiye’de oturma süresini kesmez.)
Bir kişi iki ülkenin mevzuatına göre aynı zamanda iki ülkede de yerleşiklik (mukimlik) statüsü kazandıysa, Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasının ilgili maddesine göre çifte mukimlik sorunu çözülür.
Merhaba size iki sorum olacak
1- Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları nerede yerleşik sayılır ?
2- Türkiye’deki bilgileri yerleşik oldukları ülkeyle paylaşılacak mı ?
Yurt dışında oturma veya çalışma izni bulunan vatandaşlarımızın kişisel ve ekonomik ilişkileri Türkiye’den ziyade bulundukları ülkelerde yoğunlaşmıştır. Öyle ki bunların önemli bir kısmı bulundukları ülkenin vatandaşlığına geçmiştir. Bu durumda, gelir vergisi uygulaması açısından, yurt dışında oturma veya çalışma izni bulunan vatandaşlarımızın ikametgâhlarının bulundukları ülkede olduğunu kabul etmek gerekmektedir.
Öte yandan, yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın bulundukları ülkelerin çok büyük bir kısmıyla yapılan çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları yürürlüktedir. Yabancı ülkelerde yaşayan Türk vatandaşları bu anlaşmalar uyarınca, daimi meskene sahip bulunduğu ülkenin, gerek Türkiye’de gerekse yabancı ülkede daimi meskenin bulunması halinde ise kişisel ve ekonomik ilişkilerinin bağlı bulunduğu ülkenin mukimi sayılmaktadırlar. Yabancı ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarının kişisel ve ekonomik ilişkilerinin yoğunlaştığı yer, bulundukları yabancı ülkeler olduğundan, bu ülkeler anlaşmaların uygulanması bakımından mukim ülke olarak vergileme hakkına sahip olmakla, Türkiye ise ancak kaynak ülke olarak vergileme hakkını sürdürebilmektedir.
Bu nedenle yurt dışında yerleşmiş olan Türk vatandaşlarının Türkiye’de bulunan finans kurumlarındaki bilgileri, yapılan otomatik bilgi değişim anlaşmaları çerçevesinde Türk gelir idaresi tarafından yerleşik oldukları ülkelerin vergi idarelerine bildirilecektir.
Bu anlaşma ile Türkiye de yaşayan yabancı ülke vatandaşlarının bilgileri de paylaşılacak mı?
Türkiye dışında farklı bir ülkenin vatandaşı olup da ikametgâhı Türkiye’de olanlar ile bir takvim yılında 6 aydan fazla devamlı olarak Türkiye’de oturanlar Türkiye’de yerleşmiş sayılırlar. Medeni Kanunun 19 uncu maddesine göre “yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir. Dolayısıyla bu kişilerin Türkiye’deki finansal kuruluşlardaki bilgileri vatandaşı oldukları ülkelerle paylaşılmayacaktır. Buna karşın vatandaşı oldukları ülke dâhil diğer ülkelerdeki finans kuruluşlarındaki bilgileri ilgili ülke vergi idareleri tarafından Türk gelir idaresine bildirilecektir.
Merhaba bu anlaşma kapsamında hangi finansal bilgiler paylaşılacak
Türkiye’deki finansal kuruluşlarda tutulan finansal hesap bilgileri bilgi değişimi kapsamına girmekte olup, taşınmaz ve araç gibi taşınır bilgileri otomatik bilgi değişimi kapsamında değildir. Kapsama girmesi durumunda, hem gerçek kişi (bireysel hesaplar) hem de kurumlara ait (kurum hesabı) bilgiler karşılıklı olarak paylaşılabilmektedir. Otomatik bilgi değişimi kapsamında, (banka) mevduat, saklama ve yatırım kuruluşları ile belirli sigorta şirketleri nezdindeki;
o Mevduat hesapları,
o Saklama hesapları (saklama kuruluşları),
o Ortaklık ve borç ilişkisi menfaati,
o Nakdi değer sigorta sözleşmeleri,
o Düzenli ödeme sözleşmelerine
ilişkin finansal bilgiler paylaşılacaktır.
Merhaba; Kişisel Verileri Koruma Kanunu Otomatik Bilgi Değişimine Engel midir?
Paylaşıma tabi müşteri bilgileri konusunda bilgi verebilir misiniz?
Merhabalar, Bu anlaşma kapsamında, hangi bilgiler paylaşılmayacaktır?
Bilgi değişimi ne zaman başlayacak? Şu anda finansal bilgiler paylaşılıyor mu?
Otomatik bilgi değişimi, karşılıklı olarak (mütekabiliyet esasında) uluslararası anlaşma kapsamında yürütüldüğünden, Kişisel Verileri Koruma Kanununa aykırılık teşkil etmemektedir. 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında verilerin yurtdışına aktarılmasına rıza gösterilmediği yönünde dilekçe vererek otomatik bilgi değişimini önlemek mümkün değildir.
Nitekim konuyla ilgili olarak, Kişisel Verileri Koruma Kurumuna ya da Türkiye’deki diğer kamu kurumlarına verdiği dilekçelere verilen cevaplarda; Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşmasının imzalandığı, anlaşmanın sadece finansal hesapları kapsadığı ve yapılan işlemlerin mevzuata uygun olduğu hususları belirtilmektedir.
Merhaba Taner Bey;
Hesap sahibinin ve kurumlarda kontrol eden kişilerin (bazı ortaklar ya da bazen yöneticiler);
• İlgilinin adı ve soyadı,
• Adresi,
• Yerleşik (mukim) olduğu ülke
• Yerleşik (mukim) olunan ülkedeki vergi kimlik numarası,
• Doğum yeri ve tarihi,
• Hesap numarası, hesabın yılsonu bakiyesi ya da değeri,
• Hesaba yıl içinde ödenen faiz, temettü gibi gelirlerin ya da hesapta tutulan varlıklardan elde edilen gelirlerin toplam brüt tutarı
• Yıl içinde hesaba ödenen faiz, temettü, hesapta tutulan finansal varlıkların satışından doğan gelirler gibi ödemelerin brüt tutarı
paylaşılacaktır.
Gayrimenkuller (ev, bina, arsa vb. taşınmazlar) ile araç gibi finansal nitelikte olmayan varlıklara ilişkin bilgiler anlaşma kapsamında olmadığından bunlar otomatik bilgi değişimine tabi değildir. Ancak bunlardan elde edilen gelirlerin finansal kuruluşlardaki hesaba yatması halinde bu hesaba ilişkin bilgiler paylaşılacaktır.
Tüm hesap türlerinde hesabın yılsonu bakiyesi bildirime tabi olup, hesap bakiyelerinin kaynağına ilişkin (emekli aylığı, kira geliri gibi) bilgiler otomatik bilgi değişimi kapsamında değildir.
Bununla birlikte, mevduat hesaplarında ayrıca hesaba yıl içinde ödenen faiz de bildirilecektir. Saklama hesaplarında hesaba yıl içinde ödenen faiz, temettü ve diğer gelirler ile finansal varlığın satışından doğan gelirler bilgi değişimi kapsamındadır. Mevduat ve saklama hesapları dışındaki hesap türlerinde ise (örneğin anüiteler), hesap sahibine yapılan ödemeler bildirilir.
Örneğin Hollanda’da çalışan ve orada yerleşmiş olan Bay (R)’nın, Halkbank’ın Kırşehir Şubesinde yurtdışı emeklilik nedeniyle açtığı bir vadesiz mevduat hesabı bulunmaktadır. Bu hesaba 20… yılında 30.000 TL emeklilik maaşı, 12.000 TL tarımsal destek ödemesi ve 8.400 TL de kira geliri yatırılmıştır. Bay (R) 20… Temmuzunda Türkiye’de izinde iken bu hesaptan 10.000 TL yi nakit olarak çekmiştir.
Bay (R)’nın 31/12/20… Aralık tarihli hesap bakiyesi 40.400 TL olarak, 20… yılını takip eden yılın Eylül ayında Hollanda’ya bildirilecektir. Bildirimde hesaptaki tutarın kaynağı olan emekli maaşı, destek ödemesi veya kira gelirlerine ilişkin bilgilere yer verilmeyecektir. Kira gelirinin elde edildiği gayrimenkule dair de herhangi bir bilgi paylaşımı olmayacaktır. Ancak herhangi bir inceleme halinde bu hususların hesap sahibi tarafından yetkili otoritelere izah edilmesi gerekecektir.
Merhaba Sultan Hanım
Türkiye’nin ilk otomatik bilgi değişimi, 2018 yılında Avrupa Birliği üyesi olmayan Norveç ve Letonya ile başlamıştır. Normal şartlarda diğer muhatap ülkelerle 2019 yılında başlaması planlanan otomatik bilgi değişimine henüz başlanmamıştır. En son açıklamalara göre 2021 Haziran ve Eylül aylarına kadar en azından Avrupa Birliği ülkeleriyle bilgi paylaşımı başlayacaktır.